Porodična psihoterapija
“Sve srećne porodice liče jedna na drugu, svaka nesrećna porodica, nesrećna je na svoj način”.
L.N. Tolstoj
Porodična psihoterapija je psihoterapijski metod, psihosocijalna intervencija koja je usmerena na porodicu kao celinu. Ona je širi pojam od Sistemske porodične terapije, koja je danas zaštitni znak za ovu grupu psihoterapijskih metoda. Sistemska porodična terapija se zasniva na interakciji i sagledava porodicu kao živi sistem u promeni. Ona je pouzdan i sveobuhvatan izvor znanja o porodičnim odnosima i o načinima pozitivne promene tih odnosa. Sagledava članove porodice iz dva ugla – kao individue i kao delove porodičnog sistema na koji oni utiču i koji na njih utiče.
Osnovni principi:
- Porodica se sagledava kao sistem, pa tako stres koji pogađa jednog člana, odnosno jedan deo sistema, utiče na druge članove i zahteva prilagođavanje čitave porodice. Simptomatsko ponašanje jednog člana izaziva određeno ponašanje ostalih članova, što povratno utiče na nosioca simptoma, izazivajući novo ponašanje koje dovodi dalje do nastajanja novih obrazaca u ponašanju, koji tako održavaju disfunkcionalnu homeostazu, odnosno drže porodicu “zaglavljenu” u problemu.
- Usmerenost na problem i njegovo razrešenje. Simptomatsko ponašanje može da bude odraz teškoća prelaska porodice iz jednog životnog ciklusa u drugi, reakcija na iznenadni neočekivani događaj ili posledica nefunkcionalnih obrazaca ponašanja, koji se prenose sa generacije na generaciju (npr. alkoholizam, depresija, razvod, koalicije…).
- Životni ciklusi porodice su specifične razvojne faze kroz koje svaka porodica prolazi. Postoji devet životnih ciklusa, a to su: predbračni ciklus, početna porodica, porodica sa malim detetom, porodica sa predškolskim detetom, porodica sa školskim detetom, porodica sa adolescentom, odlazak dece iz porodice – “prazno gnezdo”, postroditeljska porodica i porodica koja stari. Porodice moraju stalno da se prilagođavaju i usklađuju kako bi uspešno odgovorile na zadatke u okviru razvojnih faza, a posebno u kritičnim momentima prelaska iz jednog životnog ciklusa u drugi.
- Porodična psihoterapija je usmerena na promenu u interakcijama između porodičnih članova, na promenu porodične strukture, a ne na lečenje individualnih psihičkih ili psihijatrijskih teškoća.
- Naglasak je na ovde i sada, na ponašanje koje se na seansi opaža.
Ciljevi
Ciljevi porodične psihoterapije su promene u sistemu porodičnog funkcionisanja, i ona se stručno zove promena drugog reda. Često se dešava da smanjenje i nestajanje simptoma kod člana zbog kog je porodica došla na psihoterapiju – identifikovanog pacijenta, dovede do pojave simptoma kod drugog člana. Npr. muž prestaje sa pijenjem a žena dobija simptome depresije ili prevazilaženje poremećaja u ishrani kod ćerke aktualizuje bračni konflikt roditelja. Iz tog razloga je važno da dođe do promene u strukturi i disfunkcionalnim interakcijama između članova porodice, odnosno da se desi promena drugog reda. Na taj način prestanak simptoma kod jednog člana, ne dovodi do pojave simptoma kod drugog.
Dakle, porodična psihoterapija može uticati na:
Ko sve može imati koristi od porodične psihoterapije:
Ovakav vid psihoterapije je pravi izbor za porodice koje se susreću sa problemima poput: bolesti zavisnosti, poremećaja u ishrani, depresije, anksioznosti, poremećaja ponašanja, hroničnih bolesti (npr. kanceri, autoimune bolesti…), suočavanja sa gubitkom i prolazak kroz process tugovanja, emocionalnih problema kod dece i adolescenata, bračnih i porodičnih problema i konflikata, razvoda, nasiljem i traumatskim iskustvima. Često se preporučuje i parovima koji su u procesu vantelesne oplodnje ili se suočavaju sa temom steriliteta, kod postpartalnih depresija i psihoza. Isto tako, porodična psihoterapija odgovara na sve nedoumice i izazove roditeljstva, sa kojima se veliki broj majki i očeva susreće.